بی خوابی (Insomnia) یک اختلال شایع خواب است که باعث می‌شود به خواب رفتن به کاری سخت و طاقت فرسا و گاهی غیر ممکن تبدیل شود. علاوه بر این در هنگام ابتلا به این اختلال فرد ممکن است زودتر از موعد مقرر بیدار شده و دیگر قادر به خوابیدن نباشد. حتی ممکن است فرد بعد از بیدار شدن از خواب هم احساس خستگی داشته باشد. بیخوابی علاوه بر کم کردن میزان انرژی بدن، بر خلق و خو، سلامت بدن، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی اثر خواهد گذاشت.
اینکه چه مقدار از خواب برای فرد کافی است از شخصی تا شخصی دیگر متفاوت است، ولی بیشتر بزرگسالان به 7 تا 8 ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
بسیاری از افراد بزرگسال بیخوابی کوتاه مدت یا حاد را تجربه میکنند که برای روزها تا هفته‌ها به طول می‌انجامد. این نوع از بی خوابی معمولاً نتیجه‌ی استرس و اتفاقات دردناک زندگی است. ولی برخی دیگر از افراد بیخوابی بلند مدت یا مزمن را تجربه میکنند که تا ماه‌ها به طول می انجامد. بیخوابی ممکن است یک مشکل اولیه باشد و یا به دلیل دیگر بیماری‌ها و داروهای مصرفی ایجاد شده باشد.
شما مجبور به تحمل شب‌های بیخوابی نیستید و باید بدانید که کوچک‌ترین تغییرات در عادت‌های روزانه می‌تواند به شما کمک کند.
کم خوابی و سرگیجه
انواع بی خوابی
بیخوابی شامل طیف گسترده‌ای از اختلالات خواب از کم شدن کیفیت تا کمیت خواب را شامل می‌شود. بیخوابی به صورت معمول سه نوع دارد:
بیخوابی گذرا : زمانی که علایم تا سه شب ادامه ادامه داشته باشند
بیخوابی حاد: بی خوابی کوتاه مدت نام دیگر این نوع از بیخوابی است و علایم و نشانه‌های آن تا هفته‌ها باقی می‌ماند.
بیخوابی مزمن: این نوع از بیخوابی ماه‌ها و حتی سال‌ها ادامه دارد. بر اساس مرکز ملی بهداشت اکثریت مواد مبتلا به بیخوابی مزمن دارای مشکلات و بیماریهای زمینهای دیگر بوده‌اند.
راه حل بی خوابی
علائم بی خوابی
نشانه‌های این مشکل شامل:
سخت به خواب رفتن در هنگام شب
بیدار شدن در طول شب
بیدار شدن در صبح خیلی زود
احساس بی حالی و کسلی بعد از خواب شبانه
خواب آلودگی و خستگی در طول روز
زودرنجی، افسردگی و اضطراب
عدم تمرکز روی وظایف و ضعیف شدن توان یادآوری وقایع
افزایش اشتباهات فردی و تصادف‌ها
نگرانی مداوم در مورد خواب
علت بی خوابی زنان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بی خوابی منجر به عملکرد بد فرد در طول روز شود، برای شناسایی عامل ایجاد کننده‌ی آن و درمان آن به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشک تشخیص دهد که فرد به اختلال خواب مبتلا است، برای انجام آزمایش‌های بیشتر و تخصصی‌تر فرد را به مرکز اختلالات خواب ارجاع خواهد داد.
علل بی خوابی
بی خوابی ممکن است یک مشکل اولیه باشد و یا به دیگر بیماری‌ها مرتبط باشد.
بی خوابی مزمن معمولاً نتیجه‌ی استرس، وقایع رخ داده در زندگی و عادت‌های مختل کننده‌ی خواب است. درمان عوامل زمینهای و نهفته می‌تواند به حل مشکل بی خوابی منجر شود ولی این فرایند ممکن است برای سال‌ها طول یبکشد.
دلایل معمول بی خوابی مزمن عبارتند از:
استرس: نگرانی‌های شغلی، تحصیلی، مالی، خانوادگی و نگرانی در مورد وضعیت سلامتی ذهن را در طول شب فعال نگه می‌دارد و خوابیدن را به کاری سخت و غیر ممکن تبدیل میکند. وقایع استرس زای زندگی مانند مرگ و یا بیماری یکی از اعضای خانواده، جدایی و یا از دست دادن کار هم ممکن است به بی خوابی منجر شود.
بی خوابی نشانه چه بیماری است
مسافرت و یا جدول زمان بندی کاری: فعالیت‌هایی که فرد در طول شبانه رور انجام میدهد به مانند یک ساعت داخلی برای بدن عمل کرده و چرخه خواب و بیداری، متابولیسم و دمای بدن را تنظیم میکنند. مختل کردن ساعت درونی بدن و این ریتم منظم شبانه روزی به بی خوابی منجر خواهد شد. این مشکل به خاطر جت لگ ناشی از مسافرت‌های طولانی بین دو نقطه با ساعات متفاوت، کار کردن در شیفت‌های خیلی زود و یا دیر هنگام و عوض کردن مداوم شیفت‌های کاری باعث به هم ربختن ریتم طبیعی بدن خواهد شد.
عادات خواب بد و نامناسب: عادات خواب نامناسب مانند داشتن برنامه‌ی زمان بندی خواب نامنظم، چرت عصرانه، انجام فعالیت‌های تحریک کننده قبل از خواب، محیط خواب نا آرام و استفاده از تخت برای کار کردن، غذا خوردن، تلویزیون نگاه کردن، بازی کردن و سرگرم شدن با گوشی تلفن همراه درست پیش از به خواب رفتن، چرخه‌ی خواب را به طور کلی مختل خواهد کرد.
دیر شام خوردن: خوردن یک غذای سبک پیش از خواب مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر فرد پیش از خوابیدن مقدار زیادی غذا بخورد، دراز کشیدن کاری سخت و دشوار خواهد بود. بسیاری از افراد در این حالت سوزش سر دل و بازگشت اسید معده به مری را تجربه کرده و این عوامل آنها را در طول شب بیدار نگه خواهد داشت.
بی خوابی مزمن همچنین با برخی بیماری‌ها و مصرف برخی داروها ارتباط دارد. درمان این شرایط به بهبود کیفیت خواب منجر خواهد شد. ولی در این شرایط هم احتمال دارد که با وجود بهبود بیماری‌ها بی خوابی به قوت خود باقی باشد.
بیماری بی خوابی مرگبار
دلایل دیگر بی خوابی شامل:
اختلالات روانی: اختلالات اضطرابی مانند اختلال استرسی پس از آسیب روانی (post-traumatic stress disorder) ممکن است خواب فرد را مختل کند. خیلی زود بیدار شدن می‌تواند نشانه‌ی افسردگی باشد. بی خوابی با دیگر بیماریهای روانی هم رخ میدهد.
داروها: برخی داروهای ضد افسردگی، و داروهای کنترل کننده‌ی فشار خون و آسم روی الگوی خواب اثر می‌گذارند. بسیاری از داروهای مسکن، داروهای سرماخوردگی و آلرژی و داروهای کاهش وزن، حاوی کافئین هستند که خواب را مختل میکند.
بیماری‌ها: بیماری‌هایی همچون دردهای مزمن، سرطان، دیابت، بیماری قلبی، آسم و بازگشت اسید معده به مری، تیروئید پرکار، پارکینسون و آلزایمر باعث اختلال در خواب خواهند شد.
اختلالات مرتبط با خواب: وقفه تنفسی در خواب (Sleep apnea) باعث می‌شود که به صورت دوره‌ای در طول شب تنفس متوقف شده و به همین دلیل روند خواب مختل شود. سندروم پای بی قرار باعث ایجاد حسی ناخوشایند در پاها شده و فرد به صورت غیر ارادی پای خود را تکان میدهد، همین خواب فرد را مختل میکند.
بیشتر بخوانید: اختلالات خواب و نشانه‌های نگران‌کننده از بیماری تا شب ادراری
کافئین، نیکوتین و الکل: قهوه، چای، نوشابه‌ی گازدار و دیگر نوشیدنی‌های کافئین دار تحریک کننده هستند. نوشیدن این مواد در ساعات پایانی عصر و در هنگام غروب آفتاب ممکن است شما را در طول شب بیدار نگه دارد.
نیکوتین موجود در محصولات و فراورده‌های حاوی تنباکو ماده‌ی تحریک کننده‌ی دیگری است که خواب را مختل خواهد کرد. الکل ممکن است به شما کمک کند که به خواب بروید اما از پیدایش سطوح عمیق‌تر خواب جلوگیری کرده و معمولاً باعث می‌شود که فرد در میانه‌ی شب از خواب بیدار شود.
بیخوابی و افزایش سن
هر چه سن فرد بالاتر رود، بی خوابی شایع تر خواهد شد. با افزایش سن شما ممکن است این مشکلات را تجربه کنید:
تغییر در الگوی خواب: هر چه قدر سن فرد بالاتر رود، خواب فرد سبک‌تر می‌شود. هر گونه صدا و یا تغییری در محیط می‌تواند به راحتی فرد را بیدار کند. ساعت درونی بدن هم با افزایش سن تغییر میکند و ممکن است که فرد در هنگام غروب احساس خواب آلودگی داشته باشد و به طبع آن صبح خیلی زود از خواب برخیزد. در حالی که افراد مسن به نسبت جوانان به مقدار ساعت بیشتری برای خواب و استراحت نیاز دارند.
تغییر فعالیت روزانه: فرد مسن از نظر فیزیکی و اجتماعی کم تر فعال است و همین باعث اختلال در خواب شبانه خواهد شد. در این وضعیت فرد تمایل زیادی دارد که در هنگام عصر چرت کوتاهی بزند و این استراحت عصرگاهی خواب شب را دچار اختلال خواهد کرد.
تغییر در وضع سلامتی: دردهای مزمن ناشی از التهاب مفاصل و یا درد کمر و همچنین مشکلاتی همچون افسردگی و اضطراب خواب را مختل خواهد کرد. مشکلات پروستات و مثانه فرد را مجبور میکند که چند بار در طول شب به سرویس بهداشتی مراجعه کند که همین الگوی خواب را به هم خواهد زد. سندروم پای بی قرار و وقفه تنفسی در خواب هم با افزایش سن بسیار شایع می‌شوند.
داروهای مصرفی زیادتر: افراد مسن به نسبت جوانان داروهای بیشتری مصرف میکنند و همین الگوی خواب آنها را دچار تغییرات زیادی خواهد کرد.
عوارض بی خوابی بر مغز
بی خوابی در کودکان و نوجوانان
مشکلات خواب ممکن است برای کودکان و نوجوانان هم به وجود آید. با این همه بیشتر این مشکلات ناشی از دیر به رختخواب رفتن و مختل شدن ساعت داخلی بدنشان مربوط می‌شود. کودکان دیر به رختخواب می‌روند و صبح دیرتر از خواب بیدار می‌شوند.
عوامل خطر درباره اختلال بی خوابی
تقریباً همه‌ی افراد گاه و بی گاه دچار بی خوابی شبانه خواهند شد. اما عوامل خطر بی خوابی در این صورت بیشتر خواهد بود:
در زنان: تغییرات هورمونی در طول چرخه قاعدگی و در طی یائسگی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. در یائسگی تعریق شبانه معمولاً خواب را مختل میکند. بی خوابی در دوران بارداری هم بسیار رایج است.
در افراد بالای 60 سال: به این علت که احتمال تغییر در الگوی خواب، سلامت و بروز بیماری بی خوابی با افزایش سن هم بیشتر می‌شود.
در افراد دارای اختلالات روانی و مشکلات جسمی: بسیاری از مشکلاتی که از نظر روحی، روانی و جسمی روی فرد اثر می‌گذارند، می‌توانند خواب را مختل کنند.
در افراد با استرس بالا: بودن در شرایط استرس زا به صورت موقت منجر به بی خوابی می‌شود و اگر این استرس زیاد و ادامه دار باشد منجر به بی خوابی مزمن خواهد شد.
در افرادی با برنامه زمان بندی نامنظم: برای مثال تغییر شیفت کاری و یا مسافرت چرخه خواب و بیداری را مختل خواهد کرد.
عوارض بی خوابی در نوجوانان
مشکلات و عوارض جانبی بی خوابی
خواب نقش بسیار مهمی در تضمین سلامت فردی دارد و به اندازه داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های فیزیکی به صورت روزانه و مرتب اهمیت دارد. دلیل بی خوابی هر چه باشد روی فرد از نظر روانی و فیزیکی اثر خواهد گذاشت. افراد مبتلا به بی خوابی نسبت به افرادی که از نظر خواب مشکل خاصی ندارند، کیفیت زندگی کم‌تری دارند:
مشکلات و عوارض جانبی بی خوابی شامل:
عملکرد شغلی و تحصیلی پایین
واکنش کند در زمان رانندگی و یا مواجه با تصادفات خطرناک
اختلالات روانی و ذهنی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی
افزایش خطر و ماندگانی بیماریهای بلند مدت مانند فشار خون و بیماریهای قلبی
پیشگیری از بی خوابی
عادت‌های خوب خواب به پیشگیری از بی خوابی و بالابردن کیفیت خواب کمک میکند:
در ساعت مشخصی به رختخواب رفته و در ساعت مشخصی صبح از خواب بیدار شوید و این الگوی ثابت را حتی در روزهای تعطیل هفته هم حفظ کنید
فعال باقی بمانید – فعالیت‌های روزانه‌ی منظم به بهبود کیفیت خواب شبانه کمک میکند.
داروهای مصرفی خود را به دقت کنترل کنید، ممکن است برخی از داروها در بروز بی خوابی موثر باشند.
چرت عصرانه را متوقف کرده و یا محدود کنید
مصرف کافئین و الکل را محدود کرده و یا متوقف کنید و به هیچ عنوان فراورده‌های نیکوتین دار مصرف نکنید.
از خوردن غذاها و نوشیدنی‌ها در حجم زیاد پیش از خواب پرهیز کنید
محیط آرام و مناسبی را برای خوابیدن در اتاق خواب برای خود فراهم کنید و از آن اتاق برای کار کردن و فعالیت‌های غیر مرتبط با خواب استفاده نکنید
الگوی ثابتی را برای گذراندن دقایق پیش از خواب دنبال کنید، حمام آب گرم، خواندن کتاب و یا گوش دادن به موزیک‌های آرام بسیار کمک کننده هستند.
عوارض کم خوابی و ریزش مو
تشخیص بی خوابی
بسته به وضعیت فرد، تشخیص بی خوابی و جستجو برای علت آن به روش‌های زیر انجام می‌شود:
معاینه بالینی و فیزیکی: اگر علت بی خوابی فرد ناشناخته باشد، پزشک بیمار را برای بررسی بیماریهای احتمالی که به نوعی با بی خوابی مرتبط هستند معاینه خواهد کرد. ممکن است برای بررسی عملکرد غده تیروئید و دیگر عوامل مرتبط با بی خوابی از فرد آزمایش خون گرفته شود.
بررسی عادت‌های خواب: علاوه بر پرسیدن سوال‌های مربوط به خواب، پزشک برای تکمیل مرحله‌ی تشخیص و برای فهمیدن الگوی خواب و بیداری از فرد خواسته می‌شود تا ساعت خواب و بیداری خود را هر روز یادداشت کند.
مطالعه‌ی الگوی خواب فرد: اگر علت بی خوابی مشخص نباشد یا فرد علایم سایر اختلالات خواب مانند وقفه تنفسی در خواب یا سندروم پای بی قرار را داشته باشد، باید یک شب را در مرکز تحقیقاتی خواب بگذراند. در این مرکز آزمایش‌های لازم انجام می‌شود و فعالیت بدن در هنگام خواب به صورت دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. امواج مغزی، تنفس، ضربان قلب، حرکات چشم و حرکات بدن در طی خواب در این مرکز بررسی می‌شود.
درمان بی خوابی و استرس
درمان بی خوابی
تغییر عادت‌های خواب و برطرف کردن بیماری‌ها و مشکلاتی که منجر به بی خوابی می‌شود، در نهایت برای بسیاری از مردم منجر به یک خواب راحت خواهد شد. اگر راهکارهای درمانی موثر واقع نشود، پزشک درمان شناختی – رفتاری و درمان دارویی و یا مخلوطی از این دو را برای بالابردن کیفیت خواب به کار خواهد برد.
درمان شناختی – رفتاری بی خوابی
درمان شناختی – رفتاری بی خوابی (CBT-I) به کنترل و یا محدود کردن افکار منفی که فرد را بیدار نگه می‌دارد کمک میکند و به صورت کلی به عنوان اولین قدم برای درمان بی خوابی شناخته می‌شود. باید گفت که این روش درمانی از نظر اثر بخشی مساوی و یا حتی بالاتر از داروها است.
بخش شناختی این درمان به فرد آموزش میدهد تا باورهایی که بر کیفیت خواب او اثر می‌گذارند را شناخته و در نهایت آنها را تغییر دهد. این بخش به فرد کمک میکند تا باورهای منفی و نگرانی‌هایی که او را بیدار نگه می‌دارد را محدود کرده و یا حتی کنترل کند. از طرفی دیگر این روش درمانی چرخه‌ای که به خاطر نگرانی از نخوابیدن به وجود می آید را کنترل خواهد کرد.
درمان بی خوابی ناشی از افسردگی
بخش رفتاری این روش درمانی به فرد کمک میکند تا عادت‌های خوب خوابیدن داشته و از عادت‌هایی که او را از یک خواب خوب دور میکند را بسیار محدود کند.
در این روش درمانی از راهکارهای زیر استفاده می‌شود:
کنترل محرک: این روش به حذف فاکتورهایی که ذهن را مجبور به مقاومت در برابر خواب میکند بسیار کمک میکند. برای مثال احتمالا به فرد گفته شود که در یک ساعت خاص به رختخواب رفته و صبح در یک ساعت مشخص از خواب برخیزد، از چرت عصرگاهی پرهیز کرده و از اتاق خواب تنها برای خوابیدن استفاده کند. از طرفی برای انجام این روش از فرد خواسته می‌شود که اگر بعد از گذشت 20 دقیقه نخوابد، باید اتاق خواب را ترک کند و تنها زمانی به اتاق بازگردد که خواب آلود شود.
روش‌های تمدد اعصاب: شل کردن عضلات، انجام روش بیوفیدبک و ورزش‌های هوازی که با دم و بازدم عمیق همراه هستند به کاهش استرس کمک میکنند. با انجام این روش‌ها تنفس، ضربان قلب، گرفتگی عضلات و خلق و خوی فرد کنترل شده و در نهایت به یک خواب راحت منجر خواهد شد.
محدود کردن خواب: : در این روش درمانی زمانی که فرد در تخت می‌ماند کم شده و از چرت عصرگاهی جلوگیری می‌شود. با انجام این روش فرد خسته شده و در شب بعد راحت‌تر به خواب می‌رود. به محض اینکه کیفیت خواب فرد بهبود پیدا کرد، زمانی که فرد در تخت می‌ماند زیاد می‌شود.
بیدار ماندن به صورت بی اراده: این روش درمانی که با نام paradoxical intention هم شناخته می‌شود برای افرادی استفاده می‌شود که شکل شدیدی از اختلال اضطرابی را نشان می‌دهند. این روش در درمان اختلالات زیادی استفاده می‌شود و یکی از آنها بی خوابی است. فردی که با مشکل بی خوابی رو به رو است، مدام نگران این مسئله است که چرا نمی‌تواند بخوابد و همین به استرس او اضافه کرد، در این روش فرد به جای نگرانی و منتظر بودن برای خوابیدن بیدار می‌ماند.
درمان با نور: اگر خیلی زود می‌خوابید و سپس خیلی زود از خواب بیدار می‌شوید، می‌توانید از نور برای به جلو انداختن ساعت درونی بدن استفاده کنید.
داروهای تجویزی برای بی خوابی
داروهای خواب به خوابیدن بهتر و یا بیدار ماندن کمک میکند. این داروها نباید بیشتر از چند هفته مصرف شود، ولی گروهی از داروها هستند که می‌توانند در دراز مدت هم مصرف شوند.
این داروها عبارتند از:
اسزوپیکلون (Eszopiclone)
راملتیون (ramelteon)
زولپیدم (Zolpidem)
زالپلون Zaleplon))
این داروها هم عوارض جانبی همچون خواب آلودگی در طول روز به همراه دارند، از طرفی دیگر فرد در صورت مصرف به این داروها عادت میکند. بنابراین قبل از مصرف این داروها حتماً با پزشک مشورت کنید.
سایر داروها – یا داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
داروهای خواب حاوی آنتی هیستامین باعث خواب آلودگی خواهد شد ولی نباید به صورت مکررمصرف شود. قبل از تجویز پزشک نباید داروهایی همچون آنتی هیستامین مصرف شود، چرا که مصرف این دارو عوارضی همچون خواب آلودگی در طول روز، سرگیجه، توهم، مشکلات دفع ادرار را به همراه خواهد داشت. این مشکلات در افرادی با سن بالا بیشتر خواهد بود.
سبک زندگی و درمان های خانگی برای بی خوابی
در هر سنی که هستید، بی خوابی قابل درمان است. با رعایت یک سری نکات مهم و ضروری در طول روز میتوان به راحتی در شب به خواب رفت. این توصیه‌ها کمک کننده هستند.
توصیه‌های پایه و اساسی:
داشتن یک برنامه زمانی ثابت برای خواب: در یک ساعت مشخص به تخت خواب بروید و هر روز صبح در یک ساعت خاص از تخت خواب خارج شوید. این الگوی خواب را در طی آخر هفته هم حفظ کنید.
فعال ماندن: انجام فعالیت‌های روزانه به صورت مرتب خواب شبانه را تا حد زیادی بهبود خواهد بخشید. چند ساعت قبل از خواب ورزش کنید و از انجام حرکات تحریک آمیز پیش از خواب خودداری کنید.
بررسی داروهای مصرفی: برخی از داروها روند خواب را مختل میکنند، پس حتماً آنها را با کمک پزشک معالج خود بررسی کنید. حتماً بروشور داروها را بخوانید، برخی از داروها مانند سودوافدرین (Pseudoephedrine) حاوی کافئین هستند
پرهیز از چرت زدن عصرگاهی: اگر عصر هنگام چرت کوتاهی بزنید، احتمالاً روند خوابیدن خود در شب را مختل خواهید کرد. بیش از 30 دقیقه و بعد از ساعت 3 بعد از ظهر چرت نزنید.
پرهیز از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل و یا کم کردن مصرف این مواد: اثرات این مواد تا چندین ساعت در بدن باقی می‌ماند و باعث اختلال خواب می‌شود.
درمان بی خوابی با دارو
برطرف کردن دردهای احتمالی: اگر دچار دردی مزمن هستید برای برطرف کردن آن حتما با پزشک مشور کنید.
پرهیز از خوردن غذا و نوشیدنی در حجم زیاد قبل از خواب: خوردن یک غذای سبک پیش از خواب مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی خوردن مقدار زیادی غذا در حجم فراوان باعث سوزش سر دل می‌شود. از طرفی دیگر نوشیدن مقدار زیادی مایعات پیش از خواب فرد را مجبور میکند که برای دفع ادرار مرتب از تخت برخواسته و به سرویس بهداشتی برود.
در هنگام بودن در رختخواب:
فضای راحت و آرامی را برای خواب در اتاق خود فراهم کنید: از اتاق خواب خود تنها به منظور خوابیدن استفاده کنید. اتاق را تاریک و آرام و با دمای مناسب نگه دارید. همه‌ی ساعت‌های اتاق و تلفن همراه خود را در جایی از اتاق قرار دهید که قابل دید نباشد. با این روش دیگر نگرانی خاصی در مورد زمان هم نخواهید داشت.
راه‌هایی برای تمدد اعصاب پیدا کنید: همه‌ی نگرانی‌ها و چیزهایی که ذهن شما را مشغول کرده را کنار گذاشته و بعد به تخت بروید. حمام آب گرم و ماساژ شما را برای یک خواب راحت آماده خواهد کرد. پیش از خواب از یک برنامه‌ی ثابت مانند حمام آب گرم، مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی و خواندن کتاب تبعیت کنید.
از تلاش زیاد برای خوابیدن دست بکشید: هر چه قدر بیشتر تلاش کنید، ساعت بیشتری بیدار خواهید ماند. به اتاق دیگری بروید و بعد از اینکه به اندازه‌ی کافی خواب آلود شدید به تخت خواب برنگردید. پیش از اینکه خواب آلوده نشدید به تخت خواب نروید.
زمانی که خواب نیستید در تخت نمانید: تا زمانی که احساس نیاز کردید و فکر کردید که به اندازه‌ی کافی استراحت کردید در تخت بمانید. اگر در حال خواب نیستید تخت خواب خود را ترک کنید.
درمان بی خوابی شدید
درمان های جایگزین برای بی خوابی
بسیاری از مردم هرگز برای درمان بی خوابی به پزشک مراجعه نمی‌کنند و خود دست به مقابله با این مشکل می‌زنند. با وجود اینکه کارایی بسیاری از این روش‌ها از طرف مراجع رسمی تایید نشده است، ولی بسیاری از مردم از آنها استفاده میکنند، که با هم چند مورد از آنها را مرور می‌کنیم:
ملاتونین: این دارو به عنوان دارویی برای غلبه بر بی خوابی شناخته می‌شود. مصرف ملاتونین (melatonin) برای چند هفته کوتاه مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی تا این لحظه هیچ دلیل علمی بر موثر بودن صد در صدی این ماده بر بی خوابی شناخته نشده است. از طرفی دیگر بی خطر بودن مصرف این دارو برای طولانی مدت هم ناشناخته است.
والرین: این مکمل غذایی به دلیل خاصیت آرامش بخشی که دارد به عنوان دارویی موثر برای بی خوابی شناخته می‌شود، ولی با این همه هنوز در این مورد تحقیقات زیادی انجام نشده است. قبل از مصرف والرین (valerian) حتماً با پزشک مشورت کنید. برخی افراد که این دارو را در دوز بالا و برای طولانی مدت مصرف کرده‌اند، با آسیب کبدی رو به رو شده‌اند. هر چند هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است که علت آسیب کبدی در این افراد دقیقاً والرین بوده است یا خیر.
طب سوزنی: برخی شواهد حاکی از اثر بخشی طب سوزنی بر کیفیت خواب و درمان بی خوابی است. با این همه باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود. اگر تصمیم دارید که در کنار سایر روش‌های درمانی از طب سوزنی هم استفاده کنید، حتماً با مشورت پزشک یک مرکز معتبر برای انجام این کار انتخاب کنید.
یوگا و تای چی: بر اساس چندین پژوهش انجام حرکات یوگا و تای چی به داشتن یک خواب باکیفیت کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
مدیتیشن: نتایج چندین پژوهش نشان میدهد که مدیتیشن به بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس کمک خواهد کرد.
جدیدترین درمان بی خوابی
داروهای خواب و داروهای گیاهی برای بیخوابی را با احتیاط مصرف کنید
از آن‌جایی که میزان اثر بخشی بسیاری از این داروها و مکمل‌ها توسط سازمان‌های غذا و داروی کشورهای مختلف تایید نشده است، پیش از مصرف آنها حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این فراورده‌ها مضر هستند و برخی دیگر از آنها با سایر داروهایی که فرد مصرف میکند ممکن است تداخل داشته و اثرات بدی را به جا بگذارد.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
اگر دچار مشکلات و اختلالات خواب هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. هنگام مراجعه به پزشک همراه با خود ببرید. پزشک در صورت نیاز از او در مورد الگو و کیفیت خواب شما سوالاتی خواهد پرسید
چه کاری باید انجام دهید؟
لیست زیر را تهیه کنید:
علایم و نشانه‌هایی که تجربه می‌کنید، حتی اگر به مشکل بی خوابی مربوط نیستند را با پزشک مطرح کنید.
اطلاعات شخصی، شامل بیماری‌هایی که اخیراً به آن مبتلا شده‌اید و وقایع استرس زای زندگی را به پزشک بگویید
همه‌ی داروهای مصرفی، ویتامین‌ها، مکمل‌های دارویی و گیاهی که مصرف می‌کنید و مقدار مصرف هر کدام از جمله اطلاعات مهم هستند.
سوالات خود را طرح کنید
درمان بی خوابی با دارو گیاهی
سوالاتی که باید مطرح کنید
چه عاملی باعث بی خوابی من شده است؟
بهترین درمان چیست؟
من به بیماریهای دیگری هم مبتلا هستم، چگونه می‌توانم همه‌ی این بیماری‌ها را با هم کنترل کنم؟
آیا باید به درمانگاه خواب مراجعه کنم؟ آیا بیمه هزینه های آن را پوشش خواهد داد؟
آیا کاتالوگ و یا بروشوری و یا وبسایتی برای افزایش اطلاعات من در مورد بیماری وجود دارد؟
اگر به جز سوالات بالا، سوال دیگری برای شما مطرح شده بدون ذره‌ای درنگ آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
از پزشک چه انتظاری دارید؟
پزشک ممکن است سوالات متعددی طرح کند:
در مورد بی خوابی:
چه مدت دچار مشکلات خواب هستید و بی خوابی چه زمانی آغاز شده است؟
چه قدر طول می‌کشد که به خواب بروید؟
آیا خر و پف می‌کنید و به دلیل تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوید؟
چند بار در شب بیدار می‌شوید؟ و چه مدت دوباره طول می‌کشد که دوباره به خواب بروید؟
اگر نتوانید بخوابید چه کار می‌کنید؟
چه کاری برای بهبود کیفیت خواب خود انجام دادید؟
درمان بی خوابی با داروهای خانگی
در مورد روز:
آیا بعد از بیدار شدن از خواب احساس سر زندگی دارید؟ یا اینکه در طول روز هم احساس خستگی می‌کنید؟
آیا هنگام فعالیت‌های روزانه و یا رانندگی هم احساس خواب آلودگی می‌کنید؟
آیا در طول روز چرت می‌زنید؟
معمولاً در هنگام غروب چه چیزی می‌خورید و می آشامید؟
در مورد روتین خواب:
روتین زمان خواب شبانه شما چیست؟
آیا اخیراً پیش از خواب دارو و یا قرص خواب مصرف کرده‌اید؟
چه زمانی به تخت خواب رفته و چه زمانی بیدار می‌شوید؟ آیا این روند در آخر هفته سخت تر است؟
چند ساعت در شب می‌خوابید؟
در مورد دیگر مشکلاتی که بر خواب اثر خواهد گذاشت:
آیا به تازگی واقعه‌‌ی استرس زایی را تجربه کرده‌اید؟
آیا تنباکو و الکل مصرف می‌کنید؟
آیا هیچ کدام از اعضای خانواده دچار مشکلات اختلال خواب است؟
چه دارویی را مرتب مصرف می‌کنید؟
در کشور عزیز ما ایران این درخت بصورت وحشی در جنگل های شمال وجود دارد در لاهیجان و رودسر آنرا آسیب ، هسی و هسیب و در مازندران به آن سه می گویند .
سیب انواع مختلف درد . انواع وحشی آن کوچک و پرورش یافته آن درشت و بزرگ می باشد . سیب نوع ترش و شیرین درد .
ترکیبات شیمیایی:
سیب دارای ویتامین و مواد مغذی زیادی است و بی مناسبت نیست که یک ضرب المثل انگلیسی می گوید که خوردن یک سیب در روز شما را از رفتن نزد دکتر بی نیاز می کند.
موادی که در یک سیب متوسط وجود دارد بشرح زیر است :
انرژی 258 کالری
پروتئین 1/2 گرم
چربی 1/6 گرم
مواد نشاسته ای 59/6 گرم
کلسیم 24 میلی گرم
فسفر 10 میلی گرم
آهن 1/2 میلی گرم
ویتامین آ 360 واحد
ویتامین ب 1 0/15 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/08 میلی گرم
ویتامین ب 3 0/1 میلی گرم
ویتامین ث 18 میلی گرم
ناگفته نماند که ویتامین های وجود در سیب بیشتر در پوست سیب وزیر پوست آن قرار درد بنابراین آنهایی که می توانند پوست سیب را هضم کنند بهتر است که آنرا با پوست میل کنید و اگر می خواهید پوست آنرا بکنید بهتر است که سیب را خیلی نازک پوست کنبد
خواص داروئی:
1)سیب یک میوه قلیایی است و تمیز کننده بدن است و بعلت درا بودن پکتین زیاد آب اضافی بدن را خارج می سازد
2)سیب را می توان برای برطرف کردن اسهال حتی برای کودکان بکار برد . بدین منظور سیب را باید رنده کرد و استفاده نمود .سیب را می توان پخت و برای آنهایی که روده تنبل دارند آن را روی آتش ملایمی بپزید البته حتما ازظرف لعابی یا تفلان استفاده کنید زیرا به این طریق پکتین و ویتامین های آن حفظ می شود.
3)شربت سیب بهترین دارو برای درمان سرفه و گرفتگی صدا می باشد .برای تهیه شربت سیب یک کیلو سیب راشسته و با پوست قطعه قطعه کنید و در یک لیتر آب بپزید سپس آنرا با پارچه نازکی صاف کنید و چند تکه قند به آن اضافه کنید و دوباره روی آتش ملایم قرار دهید تا قوام بیاید و آن را از روی آتش بردارید روزی سه تا چهار فنجان از این شربت بنوشید.
4)سیب دارای مقدر زیادی کلسیم است و کلسیم سیب به بدن کمک می کند که کلسیم غذاهای دیگر را نیز جذب کند.
5)خوردن سیب یبوست را برطرف می کند و برای خستگی مفرط مفید است
6)دم کرده برگ درخت سیب ادرار آور است و درمان کننده التهاب کلیه و مثانه میباشد.
7)نوشیدن آب سیب داروی موثری برای درمان سرمخوردگی و گرفتگی صدا و سرفه است.
8)سیب مقوی کبد و اشتها آور است.
9)سیب برای درمان تنگی نفس بسیار مفید است حتی بوئیدن سیب نیز این خاصیت را درد
10)سیب پخته تقویت کننده معده و کبد و دفع کننده سودا و سموم بدن است .
11)سیب حرارت را از بدن خارج می سازد .
12)سیب را رنده کنید و در دستمال بپیچید و روی چشم بگذارید درد چشم را برطرف می کند.
13)خوردن سیب حتی برای آنهایی که بیماری قند دارند مفید است چون قند خون را بالا نمی برد.
14)کسانیکه می خواهند لاغر شوند حتما باید سیب را با پوست بخورند .
15)دم کرده گل سیب داروی سرفه و تورم مجرای تنفسی است
16)سیب داروی خوبی برای درمان زخم ها می باشد
17)سیب بهترین دارو برای سوء هاضمه است زیرا دارای مقدر زیادی پکتین می باشد
18)آب سیب را حتی می توان برای تنقیه استفاده کرد . این تنقیه برای بیماریهای روده بسیار موثر است.
19)پوست سیب را مانند چائی دم کنید و بیاشامید این اچئی بهترین دوست کلیه است .
20)آب سیب را با ابمیوه گیری در منزل تهیه کنید و فورا آنرا بنوشید زیرا در اثر ماندن آنزیم ای خود را از دست می دهد .
21)آب سیب برای زیبایی پوست استفاده زیادی درد بخصوص برای از بین بردن چین و چروک پوست موثر است بدین منظور آب سیب را صبح و شب روی پوست گردن و صورت بمالید و ماساژ دهید البته همیشه آب سیب تازه استفاده کنید.
استفاده دیگر از سیب برای لطافت پوست سیب پخته است سیب رابپزید و سپس له کنید و با شیر مخلوط کنید و این مخلوط را بصورت نیم گرم روی پوست بگذارید و پس از چند دقیقه آنرا بردارید .
خواص سیب ترش
1-سیب ترش قابض است و حالت استفراغ و دل بهم خوردگی را از بین می برد.
2-سیب ترش را بپزید درمان اسهال خونی است
3-آب سیب ترش مخلوط با انار برای تقویت معده و درمان اسهال و دل بهم خوردگی بکار می رود
4-رب سیب ترش علاج اسهال ، استفراغ و درد و غم است
5-مربای شکوفه سیب برای ضعف معده و ازدیاد نیروی جنسی مفید است
6-سیب ترش برای آنهائیکه مزاج گرم دارند بسیار مفید است بالعکس آنهائیکه مزاج سرد دارند باید سیب شیرین بخورند
سیب در قدیم معالج نقرس و بیماریهای عصبی بوده است
آهو یا غزال شامل گونه‌های زیادی از بزکوهی و سرده غزال است و یا در گذشته چنین در نظر گرفته می‌شد. آهوها به عنوان جانورانی چابک شناخته می‌شوند. آنها می‌توانند ناگهانی سرعت خود را به ۹۷ کیلومتر یا ۶۰ مایل در ساعت برساند و یا هنگام دویدن سرعت خود را در ۴۸ کیلومتر (۳۰ مایل) در ساعت نگه دارد. غزال‌ها اندام به نسبت کوچکی دارند. بلندی بیشتر آنها تا شانه، میان ۶۱ تا ۱۱۰ سانتی‌متر (۲ تا ۳٫۵ پا) است و رنگ آنها قهوه‌ای مایل به زرد است.
زیستگاه و تغذیه آهو
غزال‌ها بیشتر در صحراها، مرغزارها (زمینهای چمن) و ساوانای آفریقا، جنوب غرب آسیا، آسیای میانه و شبه‌قاره هند دیده می‌شوند. این جانور بیشتر به صورت گله‌ای زندگی میکنند و از گیاهان نرم و لطیف و برگ‌ها می‌خورد و کمتر به گیاهان خشن رو می‌آورد.
خصوصیات ظاهری
آهو جثه ای متوسط، دمی کوتاه، دست ها و پاهایی بلند و ظریف، گوش هایی بلند و کشیده، شاخ هایی نسبتاً بلند، و برآمدگی گواتر مانندی به خصوص در فصل جفت گیری در زیر گلو دارد. رنگ بدنش قهوه ای روشن مایل به نخودی و زیر بدنش سفید است. دو نوار تیره رنگ از زیر چشم ها تا گوشه ی لب های آن امتداد دارد.
دوندگان بیابان
آهوها بیشتر در بیابان های شنی و رسی زندگی می کنند. دست ها و پاهای بلند آنها سبب می شود که به سرعت در میان دشت ها بدوند و از چنگ دشمنان بگریزند. آهوها می توانند با سرعتی در حدود ۸۰ کیلومتر بر ساعت بدوند.
آهو در حالت عادی، هنگامی که مزاحمتی برایش فراهم نشده است، با گردنی آزاد به سمت جلو، نوک بینی به طرف پایین، گوش ها راست، و دم به سمت پایین و آویزان راه می رود. هنگام تغذیه یا حرکت، دم آن پی در پی تکان می خورد تا مگس و دیگر حشره های مزاحم را دور کند.
اگر آهو احساس خطر کند، گردنش را راست نگه می دارد، سرش را بالا می گیرد و دمش را پیوسته تکان می دهد و در این حالت، به سایر اعضای گله هشدار می دهد. آهو در این حالت فرار نمی کند بلکه با پاهای کشیده و در حالی که گوش ها و دم خود را بالا گرفته است، حرکت می کند، به تناوب می ایستد و به سوی منبع خطر نگاه می کند. اگر منبع خطر نزدیک تر شده باشد، با خارج کردن هوا از بینی خود، صدای سوت مانندی تولید می کند و سپس با پرش های بلند زیگزاگ مانند، پا به فرار می گذارد.
شاخ های آهو
آهوهای نر شاخ دارند. این شاخ ها بسیار زیبا و از رو به رو شبیه به چنگ اند. شاخ ها در قاعده خیلی به هم نزدیک اند اما به تدریج دور انتها کمی به طرف داخل متمایل شده و شبیه S است. هر شاخ۲۰ تا ۲۷ حلقه دارد. شاخ آهوها دائمی، همیشه سخت و بدون شاخه است و تنها یک بار می روید. آهوی ماده شاخ ندارد؛ اگر هم داشته باشد، طول آن از ۵ سانتی متر تجاوز نمی کند. آهوهای ماده از نظر جثه از آهوهای نر کوچک ترند.
ذخیره کردن چربی
از آنجا که آهوها در مناطق خشک، که منابع آبی محدود است، زندگی می کنند، بیشتر آب مورد نیاز خود را از طریق گیاهان به دست می آورند. بنابر یافته های پژوهشگران، آهوهایی که در شرایط سخت و خشک کویری، مانند خشکسالی، قرار گرفته اند، ذخیره چربی بیشتری در مغز خود دارند. به احتمال زیاد، آهوها این میزان چربی را به این دلیل ذخیره می کنند که مغزشان در هنگام کم آبی و کم غذایی، دچار کاهش فعالیت های سوخت و سازی (متابولیک) نشود.
آهوی گواتردار
نام دیگر آهوی ایرانی آهوی گواتردار است. دلیل این نامگذاری آن است که در فصل تولید مثل، زیر گلوی آهوی ایرانی متورم می شود. در این فصل، آهوها برای خود قلمرو درست می کنند و مقداری از سرگین هایشان را در مرز قلمروها و در مکان هایی ویژه قرار می دهند که نشان دهنده مالکیت آنهاست. آهوهای نر با ترشحات غده های واقع در سم و انتهای بدن خود، مرز قلمروها را نشانه گذاری می کنند.
خویشاوندان آهوی ایرانی
در ایران، علاوه بر آهوی ایرانی ۲ نوع آهوی دیگر به نام های جبیر و آهوی کوهی زندگی می کنند. جبیرها به آهوی ایرانی شباهت زیادی دارند اما تفاوت ظاهری آنها در شاخ ها و جثهٔ کوچکترشان است. شاخ های جبیر نر نازک، بلند، بدون انحنا و کمی از هم باز شده است و حلقه های برجسته ای دارد. در ماده ها، شاخ ها بلند و محکم اند و طول آنها به طول شاخ نرهاست.
جبیرها، بر خلاف آهوها، تک تک یا در گروه های کوچک زندگی می کنند. آنها در مقایسه با آهوها در برابر کمبود آب طاقت بیشتری دارند و بیشتر آب مورد نیاز بدن خود را با خوردن گیاهان به دست می آورند؛ در نتیجه، در مناطق بسیار گرم کویری و در شرایطی که بیشتر جانوران قادر به زندگی نیستند، به خوبی زندگی می کنند.
شامپانزه نام رایجی برای دو گونه کپی(Ape ها) در سردهٔ(رده یا دسته) پان است. رود کنگو دیوار حائلی میان زیستگاه طبیعی دو گونهٔ شامپانزه‌ها است:
شامپانزه معمولی (غرب و مرکز آفریقا)
بونوبو (جنگل‌های جمهوری دموکراتیک کنگو)
شامپانزه‌ها همانند گوریلها، انسانها و اورانگوتانها عضوی از خانوادهٔ انسان‌ساییان هستند. شامپانزه‌ها حدود ۶ میلیون سال پیش از فرگشت انسان جدا شده‌اند، و در حال حاضر دو گونه شامپانزهٔ موجود نزدیک‌ترین خویشاوندان زندهٔ انسانها هستند. دو گونهٔ شامپانزهٔ معمولی و بونوبو (شامپانزهٔ کوتوله) نزدیک به ۱ میلیون سال پیش از هم جدا شده‌اند.
سنگواره‌ها
بسیاری سنگواره های انسان پیدا شده، ولی سنگوارهای شامپانزه تا سال ۲۰۰۵ توصیف نشده بود. جمعیت‌های شامپانزهٔ حاضر در غرب و مرکز آفریقا با مناطقی که که سنگواره‌های انسان در آن یافت شده (عموماً شرق آفریقا) هم‌پوشانی ندارد. اگرچه، سنگواره‌هایی از شامپانزه‌ها در کنیا یافت شده‌است. این بدان معنی است که در اواسط دوران پلیستوسن، انسانها و اعضای سردهٔ پان در شرق آفریقا در کنار هم می‌زیسته‌اند.
غذای شامپانزه ها
بخش بزرگی از رژیم غذایی شامپانزه ها را غذا های گیاهی مثل میوه ها ، دانه ها ، برگ ، گل ها تشکیل میدهد اما اگر بتوانند حشرات و حیوانات دیگر را هم میخورند ! آنها شکار هم میکنند !
شامپانزه ها بسیار باهوش هستند در سال ۱۹۶۰ یک شامپانزه دیده شده که یک چوب در لانه ی موریانه ها فرو میکرده و با استفاده از آن موریانه ها را میخورده.
تا آن زمان دانشمندان فکر میکردند که شامپانزه ها فقط گیاه خوارند اما بعدها یک شامپانزه مشاهده شد که در با استفاده از یک چوب سعی داشت ماهی بگیرد و بخورد ! و در اینجا مشخص شد که شامپانزه ها از ابزار هم استفاده میکنند.
هم چنین شامپانزه های نری نیز مشاهده شدند که میمون های قرمز کلومبوس را شکار کرده ، آنها را کشته و همه ی قسمت های بدن آن ها مثل مغز و قسمت هایی از گوشت آنها را میخوردند و مقداری هم به شامپانزه های ماده میدادند و آنها هم میخوردند.
با تمام این داستان ها فقط دو درصد از رژیم شامپانزه ها گوشت است !
کالبدشناسی و فیزیولوژی
شامپانزهٔ معمولی در حالت ایستاد ۱٫۷ متر قد و تا ۷۰ کیلوگرم وزن دارد. ماده‌ها عموماً کوچکترند. بازوان بازشدهٔ شامپانزهٔ معمولی تا یک و نیم برابر قدش می‌رسند. دست‌های آنها بزرگتر از پاهایشان است. بونوبوها از شامپانزه‌های معمولی کوتاه‌تر و لاغرترند، ولی دست و پای درازتری دارند. هر دو گونه از بازوان قوی و دراز خود برای بالارفتن از درختان استفاده میکنند. شامپانزه‌ها در هنگام راه رفتن روی زمین، معمولاً با چهار دست و پا با مشت‌های گره‌کرده راه می‌روند. این نوع سیستم حرکت به «مشت‌پیمایی» مشهور است.
پاهای شامپانزه از اورانگوتان برای راه رفتن مناسب‌تر است. به این خاطر که کف پای شامپانزه پهن‌تر و انگشتان پا در آنها کوتاه‌تر میباشد. هم شامپانزهٔ معمولی و هم بونوبو می‌توانند ایستاده روی دو پا راه بروند، و این کار را در هنگامی که از دست یا بازویشان برای حمل کردن اجسام استفاده میکنند انجام می‌دهند. موی آنها سیاه است و صورت، انگشتان و کف دست‌ها و کف پاها بدون مو است. شامپانزه‌ها مانند دیگر کپی‌های بزرگ دم ندارند. برآمدگی استخوانی بالای چشم‌ها به پیشانی آنها ظاهری توررفته میدهد. بینی آنها صاف است. آرواره جلو زده است، و لب‌ها می‌توانند بیرون بزنند. اندازهٔ مغز یک شامپانزه حدود نصف مغز یک انسان است.
در هر دو گونه رنگ پوست بی‌حفاظ صورت، دستان و کف پاها از صورتی تا خیلی تیره متغیر است. به طور کلی رنگ پوست در سنین پایین روشن‌تر است و به مرور با بالغ شدن رو به تیرگی می‌گذارد. بونوبوها به نسبت اندام فوقانی درازتری دارند و بیشتر از شامپانزه معمولی روی دو پا راه می‌روند. پژوهشی در مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو حاکی از تفاوت‌های ژنتیکی بسیاری در میان جمعیت‌های پراکندهٔ شامپانزه‌ها است.
زندگی شامپانزه ها
زندگی شامپانزه ها: به طور متوسط در ۸ تا ۱۰ سالگی بالغ می‌شوند و در حیات وحش به ندرت از ۴۰ سال می‌گذرند. در اسارت، عمر تا بیش از ۶۰ سال گزارش شده‌است.
محیط زندگی: شامپانزه ها در محیط های متنوعی زندگی می کنند که شامل جنگل های بارانی استوایی، درختزارها، جنگل های باتلاقی و علفزارهای آفریقای غربی است.
لانه هایی برای خوابیدن
هر شامگاه شامپانزه ها یک لانه خواب تازه در درختان می سازند تا در آن بخوابند. این لانه کاسه شکل از برگ ها و مواد گیاهی دیگر ساخته شده. لانه ها تنها بین یک مادر و بچه ای که از او پرستاری می کند تقسیم می شود.
استفاده از ابزار
شامپانزه ها در بسیاری از موارد از ابزاری دقیق و حساب شده برای بدست آوردن خوراک خود استفاده میکنند.برای نمونه میتوان از ساخت نی های بلندی نام برد که با وارد کردن به لانه ی مورچه ها و موریانه ها،آن ها را شکار و غذایی سرشار از پروتئین را به سادگی به دست می آورند. روش کار هم بدین صورت است که،نی هایی با شکل و اندازه ی مشخص توسط شامپانزه ساخته و سپس از مدخل لانه،وارد لانه ی مورچه ها یا موریانه می شود و آنها که فکر میکنند دشمنی به لانه وارد شده،نی را گاز میگیرند و سپس شامپانزه با بیرون کشیدن نی،غذایی عالی به دست می آورد. این نمونه ای از استفاده از ابزار به شکل هوشمندانه توسط شامپانزه هاست. شامپانزه نشان می دهد که قادر به درک بالای مطالب و حتی تفکر و ابزار سازی و … است. این استفاده ی دقیق از ابزار مشخص میکند که فقط گونه های هومو ابزار ساز نبوده اند.
رفتار
تفاوت‌های ساختار بدنی میان شامپانزهٔ معمولی و بونوبو اندک، ولی تفاوت رفتارهای جنسی و اجتماعی بسیار است. شامپانزه معمولی یک رژیم غذایی همه‌چیزخوار دارد، و فرهنگ شکارگری گروهی در آنها با پیشتازی یک نر آلفا به همراه چند نر بتا همراه است. این روابط اجتماعی بسیار پیچیده هستند.
صداها
شامپانزه ها سیستم پیچیده ارتبااطاتی دارند. آنها جیغ می کشند تا به شامپانزه های دیگر درباره وجود خطر در منطقه هشدار دهند. فریاد خطر آنها از میان جنگل تا سه کیلومتری شنیده می شود. موقعی که یک منبع غذا پیدا می شود، شامپانزه ها با صدای بلند اعضای دیگر گروهشان را به ضیافت دعوت می کنند.
ژست شامپانزه ها
شامپانزه ها
همچنین شامپانزه ها بسیاری از ژست ها را مورد استفاده قرار می دهند تا احساساتشان را نشان دهند. به عنوان مثال شامپانزه ها با نزدیک شدن به سایر شامپانزه ها با دستان باز غذا طلب می کنند. دوستان ممکن است همدیگر را بغل کنند، دستانشان را دور هم حلقه بزنند یا حتی یکدیگر را ببوسند. یک شامپانزه مضطرب ممکن است صورت و لب هایشان را چین بیندازند. شامپانزه ای که ترسیده دندان هایش را نشان می دهد. لبخند اشاره دارد به این که حالت شامپانزه دوستانه و راحت است. موقعی که شامپانزه لب هایش را محکم به هم می فشرد یعنی این که آماده حمله است.
حرکت
شامپانزه ها معمولاً با چهار دست و پایشان راه می روند. آنها ایستاده هم می توانند راه بروند (موقعی که نیاز دارند تا با استفاده از دستانشان چیزی را حمل کنند). اما معمولاً این کار را نمی کنند. همچنین شامپانزه ها برای بالا رفتن از درختان خیلی خوب هستند. جایی که بیشتر وقتشان را در آن سپری می کنند. یعنی جایی که می خواهند در آن بخوابند. آنها همچنین می توانند از شاخه ای به شاخه ای تاب بخوررند.
طول عمر
شامپانزه ها حدود ۶۰ سال در اسارت زندگی می کنند. طول عمر آنها در حیات وحش تنها حدود ۳۵ تا ۴۰ سال است (مثل بیشتر جانوران، آنها در اسارت مدت طولانی تری زندگی می کنند).
بچه شامپانزه ها و تولید مثل
شامپانزه ها در ۱۲ تا ۱۳ سالگی به طور کامل رشد می کنند و می توانند تولید مثل کنند. دوره حاملگی شامپانزه های ماده حدود ۸٫۵ تا نه ماه است و معمولاً هر بار یک بچه به دنیا می آورند.
شامپانزه های ماده به دقت از بچه شان مراقبت می کند. شامپانزه ها در شش ماهگی می توانند موی بدن مادرشان را محکم بگیرند تا پشت مادرشان حرکت کنند. آنها بعد از این که از شیر گرفته می شوند، شروع به ساختن لانه های خوابشان می کنند و دیگر از لانه مادرشان استفاده نمی کنند. شامپانزه های جوان حدود هفت سال با مادرشان می مانند.
جمعیت
جمعیت شامپانزه ها در حال کاهش است. آنها در معرض انقراض هستند. تعداد آنها صد هزار تا ۲۰۰ هزار تخمین زده می شود.
تکامل شامپانزه ها
اولین پستانداران شناخته شده به ۷۰ میلیون سال قبل برمی گردد. زمان ظاهر شدن میمون های بزرگ تر از جمله شامپانزه ها، گوریل ها و اورانگوتان ها به ۲۰ میلیون سال قبل برمی گردند.
شامپانزه جانوری است که از نظر ژنتیکی به انسان خیلی نزدیک است. DNA انسان ها و شامپانزه ها خیلی شبیه به یکدیگر است (حدود ۹۸ درصد DNA انسان و شامپانزه همانند است). مطالعات ژنتیکی نشان می دهد که شامپانزه ها و انسان ها یک جد مشترک دارند.
از نظر روان شناسی خواص رنگ آبی بیش از رنگهای دیگر موجب آرامش می شود و باعث رفع خستگی روحی و جسمی است و اعتماد به نفس و احساس امنیت را تشدید می کند. افرادی که به رنگ آبی علاقه مند هستند، عناصر آب و طبیعت را دوست دارند و بسرعت متوجه اشتباهات دیگران می شوند.
در علم روانشناسی خواص و نیروی رنگ ها به اثبات رسیده است. هر رنگی انرژی و طول موج متفاوتی دارد که بر روح و جسم تأثیر می گذارد. زنگ آبی هم از این قاعده مستثنا نیست. آبی رنگی سرد محسوب می شود و دارای خاصیت آرامش دهی فوق العاده محسوب می شود.
اما آبی نیلی تنها رنگی است که با انرژی فوق‌العاده خود، تمامی بدن را تحت پوشش قرار میدهد. رنگ نیلی خاصیت آرام بخشی بسیار قوی دارد و در رفع و درمان تب‌های شدید بسیار مؤثر است.
این رنگ خواص زیادی دارد آرام کننده، تسکین دهنده و صلح طلب است. همچنین خلاقیت و تحرک را در انسان فعال می کند. بهداشت، طراوت، خنکی و پاکی از خصوصیات جدانشدنی آبی هستند، به طوری که در مواد شوینده و بهداشتی هم از رنگ آبی استفاده می شود؛ مثلا در پودرهای پاک کننده با دانه های آبی رنگ، شیشه شوی، مایع های نرم کننده و انواع صابون.
در پرچم بسیاری از کشورها و همچنین ملل متحد هم از رنگ آبی استفاده شده که نشانه صلح و دوستی است.
از نظر روان شناسی خواص رنگ آبی بیش از رنگهای دیگر موجب آرامش می شود و باعث رفع خستگی روحی و جسمی است و اعتماد به نفس و احساس امنیت را تشدید می کند. افرادی که به رنگ آبی علاقه مند هستند، عناصر آب و طبیعت را دوست دارند و بسرعت متوجه اشتباهات دیگران می شوند.
روانشناسی رنگ آبی
برای اتاق کار یا مطالعه خواص رنگ آبی بسیار ایده آل است؛ اما بهتر است از رنگ زرد هم به عنوان مکمل استفاده کرد، زیرا رنگ زرد ذهن را تحریک می کند و اثر مطلوبی دارد. برای اتاق خواب رنگ آبی تیره بسیار مناسب است، چون خوابی عمیق و راحت را به دنبال دارد، ولی برای اتاقی که در تمام مدت روز آنجا هستید نباید از خواص رنگ آبی استفاده کنید، زیرا اثرات آرام بخشی این رنگ قوی است و ممکن است تأثیر مطلوبی نداشته باشد و شخص به افسردگی متمایل شود.
بعضی از رنگ ها مثل رنگ قرمز گرم هستند و جریان انرژی را افزایش می دهند، ولی رنگ آبی به علت سردی باعث کند شدن جریان انرژی می شود. رنگ آبی رنگ وسعت، بزرگی و عظمت است، به طوری که رنگ استخرها را هم مثل دریا آبی می کنند. نور آبی حشرات را به سوی خود جذب می کند. به همین دلیل برای از بین بردن حشرات از قبیل پشه ها، از لامپهای آبی با جریان برق استفاده می شود. از نمونه بارز جواهرات و سنگهای زینتی هم می توان فیروزه را نام برد. همچنین برای اتاق های عمل و زایمان هم از رنگ آبی و سبز استفاده می شود.
پرتوهای شفابخش رنگ آبی
با نگاه به رنگ آبی، به اعماق خود فرو می رویم و آرامش روحی کسب می کنیم. این رنگ موجب قوت قلب و تسکین دردهاست. نور آبی برای افرادی که فشار خون بالا دارند بسیار موثر است. همچنین برای افراد مضطرب و بی قرار تأثیر مثبت دارد. آبی اثری خوب بر ضربان های قلب و جریان خون دارد و انواع سوختگی ها را با نور آبی درمان می کنند. این نور به علت داشتن طول موج کوتاه، حتی گلودرد و سرماخوردگی را درمان می کند. همچنین در درمان رماتیسم مفصلی، سرطان، بیماری های پوستی و اعصاب و کاهش گرفتگی سرخرگ ها بسیار موثر است.
نور آبی با کاهش انرژی به اعضای مختلف بدن کمک می کند و هم بخش پاراسمپاتیک سیستم عصبی را تحریک می کند و در درمان یبوست، اسهال و بیماری های گوارشی اثر چشمگیری دارد. در رشد گیاهان و جانوران هم تأثیر بسزایی دارد. اگر افراد برای درمان امراض خود، از تابش پرتوهای آبی استفاده می کنند، مانند انواع لامپهای آبی، نباید بیش از اندازه این نور را به کار ببرند، زیرا تعادل در هر چیزی لازم است و همچنین برای افراد افسرده و غمگین نباید از این رنگ استفاده کرد.
آبی لاجوردی در رفع بیماریهای روحی و فیزیکی بسیار مفید است
این رنگ قادر است نوسانات منفی مغز را از بین ببرد و فعالیت های فکری مثبت تولید کند. نور آبی بر تمام ارگان های بدن اثر مثبت دارد. نکته قابل توجه این است که در رنگ درمانی بویژه رنگ آبی باید به مدت زمان تماس با این رنگ توجه شود تا اثر مطلوبی در کاهش درد و درمان داشته باشد.
بد نیست بدانید
آبی لاجوردی در رفع بیماریهای روحی و فیزیکی بسیار مفید است. این رنگ به‌دلیل ارتباط با مرکز چاکرای عصبی باعث ایجاد تعادل در سیستم عصبی نیز می‌شود. نیروی رنگ لاجوردی خون را تصفیه میکند و بر روی سینوس‌های صورت تأثیر مثبت دارد. تابش رنگ لاجوردی می‌تواند کبودی، کک و مک، آبله، جوش، آکنه و… را از بین ببرد. علاه بر اینها رنگ لاجوردی خاصیت سکون و آرامش‌بخشی بسیاری دارد، اما باید توجه داشت که استفاده زیاد از رنگ لاجوردی می‌تواند بی‌مسئولیتی و بی‌قیدی در فرد ایجاد نماید. همچنین آبی لاجوردی گرفتگی عضله و اضطراب را برطرف میکند.